Conceptos Clave, Personaxes e Eventos Históricos do Século XIX

Conceptos Clave e Terminoloxía

Monarquía Absoluta

É un sistema de goberno no que o rei exerce todo o poder sen límites legais nin participación do pobo.

Monarquía Constitucional

É un sistema de goberno no que o rei ou raíña comparte o poder coas institucións do Estado, seguindo unha constitución que limita a súa autoridade.

Movemento Obreiro

É o conxunto de organizacións e loitas dos traballadores para mellorar as súas condicións laborais, sociais e económicas.

Movemento Ludista

Foi unha protesta obreira no século XIX contra as máquinas industriais que reducían empregos e empeoraban as condicións de traballo.

Nación

É un grupo de persoas que comparten historia, cultura, lingua e identidade común, e que se perciben como pertencentes a unha mesma comunidade.

Nacionalismo

É unha ideoloxía que defende a identidade, a autonomía ou a independencia dunha nación, promovendo o orgullo e a protección da súa cultura e intereses.

Nacionalismo de Separación

É unha corrente que busca a independencia ou a separación dunha rexión ou pobo respecto do Estado ao que pertence.

Nacionalismo de Unificación

É unha corrente que procura unir territorios ou poboacións que comparten identidade, cultura ou historia nun único Estado.

Partido Demócrata (EUA)

É un dos principais partidos políticos dos Estados Unidos, asociado historicamente a políticas liberais, progresistas e de defensa dos dereitos civís e sociais.

Primeira Internacional

Foi unha organización fundada en 1864 que agrupaba obreiros e movementos socialistas de distintos países para coordinar a loita pola mellora das condicións laborais e a xustiza social.

Primavera dos Pobos

Foi unha serie de revoltas e movementos revolucionarios en Europa en 1848, impulsados por demandas de liberdade política, reformas sociais e unidade nacional.

Progresistas

Eran un grupo político do século XIX que defendía reformas liberais, maiores liberdades civís e cambios sociais moderados fronte ao conservadurismo.

Proletariado

É a clase social formada por traballadores que non posúen medios de produción e venden a súa forza de traballo para vivir.

Provincialismo

É a tendencia a valorar e defender as tradicións, costumes e intereses dunha provincia ou rexión fronte ao conxunto do país.

Rexionalismo

É un movemento político ou cultural que defende a identidade, os intereses e a autonomía dunha rexión dentro dun Estado.

Segunda Internacional

Foi unha organización fundada en 1889 que agrupaba partidos socialistas e obreiros de distintos países para coordinar accións pola defensa dos dereitos laborais e a promoción do socialismo.

Sindicatos

Son organizacións de traballadores que defenden os seus dereitos laborais, melloran as condicións de traballo e negocian colectivamente con empresarios e autoridades.

Socialismo Utópico

É unha corrente do século XIX que propuña a creación de sociedades igualitarias e xustas sen basear o cambio nunha revolución ou loita de clases, senón mediante exemplos pacíficos e cooperativos.

Socialismo Científico (Marxismo)

Desenvolvido por Karl Marx e Friedrich Engels, é unha teoría que explica a loita de clases como motor da historia e propón a transformación da sociedade mediante a eliminación do capitalismo e a xestión colectiva dos medios de produción.

Sociedades Secretas

Son organizacións cuxa existencia, obxectivos ou actividades se manteñen ocultos, frecuentemente con fins políticos, revolucionarios ou relixiosos.

Sufraxio Universal

É o dereito de votar que se concede a todos os cidadáns adultos, sen distinción de sexo, raza, riqueza ou condición social.

Sufraxio Censatario

É un sistema de votación no que só poden votar as persoas que cumpren certos requisitos económicos, como pagar impostos ou posuír propiedades.

Unión Liberal (España)

Foi un partido político español do século XIX que buscaba conciliar ideas progresistas e moderadas, defendendo reformas liberais sen romper a estabilidade do sistema monárquico.

Personaxes Históricos

Alfonso XII: Rei de España (1874–1885) que restaurou a monarquía borbónica tras a I República e impulsou a estabilidade política coñecida como a Restauración.
Amadeo I: Rei de España (1870–1873), da casa Saboya, que abdicou tras conflitos políticos e a oposición á súa monarquía.
Bakunin (Mikhail Bakunin): Revolucionario ruso do século XIX, fundador do anarquismo, defensor da acción directa e da loita contra o Estado e o capitalismo.
Bismarck (Otto von Bismarck): Canciller alemán do século XIX, arquitecto da unificación de Alemaña e defensor do Estado forte baixo a monarquía prusiana.
Carlos IV: Rei de España (1788–1808), co seu reinado marcado pola corrupción e influencia do valido Manuel Godoy, e pola invasión napoleónica.
Cavour (Camillo Benso): Político italiano do século XIX, principal artífice da unificación de Italia como primeiro ministro do Reino de Piamonte-Sardeña.
Fernando VII: Rei de España (1808 e 1813–1833), coñecido pola súa restauración absolutista tras a Guerra da Independencia e a represión das liberdades.
Godoy (Manuel Godoy): Valido e favorito de Carlos IV, con gran influencia política en España, cuxo poder provocou descontento e crises, incluída a invasión napoleónica.
Isabel II: Raíña de España (1833–1868), o seu reinado viu conflitos políticos, pronunciamentos e a revolución que a depuxo en 1868.
José Martí: Poeta, ensaísta e político cubano, líder da independencia de Cuba contra España e defensor da liberdade e da democracia.
Marx (Karl Marx): Filósofo, economista e revolucionario alemán, autor do marxismo, que propuxo a loita de clases e a transformación do capitalismo en socialismo.
Metternich (Klemens von Metternich): Estadista austríaco do século XIX, artífice do Congreso de Viena e defensor do conservadurismo e da orde monárquica en Europa.
Xosé Bonaparte (José I): Irmán de Napoleón, nomeado rei de España durante a invasión francesa (1808–1813), impopular e opoñéndose aos españois leais á monarquía borbónica.

Feitos e Acontecementos Históricos

Cen Mil Fillos de San Luís: Expedición militar francesa en 1823 que restaurou o absolutismo en España e o trono de Fernando VII.
Congreso de Viena: Reunión en 1814-1815 das potencias europeas para reorganizar Europa tras as guerras napoleónicas, defendendo o conservadurismo.
Constitución de 1812 (A Pepa): Constitución aprobada en Cádiz, que establecía soberanía nacional, separación de poderes e dereitos dos cidadáns en España.
Cortes de Cádiz: Parlamento que elaborou a Constitución de 1812, formado por representantes das provincias españolas durante a ocupación napoleónica.
Crise de 1898: Derrota de España na guerra contra Estados Unidos, que provocou a perda das últimas colonias (Cuba, Porto Rico, Filipinas) e unha crise política e social.
Motín de Aranjuez: Revolta en 1808 que provocou a abdicación de Carlos IV e a subida ao trono de Fernando VII, con descontento popular contra Godoy.
Pragmática Sanción: Decreto de Fernando VII (1830) que permitía a sucesión feminina na coroa española, abrindo o camiño ao reinado de Isabel II.
PSOE (Partido Socialista Obrero Español): Partido político fundado en 1879, que defende políticas socialistas e a defensa dos dereitos dos traballadores.
Revolución Gloriosa: Revolución española de 1868 que depuxo a Isabel II e iniciou un período de experimentación política con goberno provisional e monarquía democrática.
Santa Alianza: Pacto entre Rusia, Austria e Prusia (1815) para defender o absolutismo e reprimir movementos revolucionarios en Europa tras Napoleón.
Sistema Metternich: Conxunto de políticas conservadoras en Europa durante o século XIX, promovidas polo conde Metternich para manter a orde e o equilibrio de poderes.
Tratado de Fontainebleau: Acordo de 1807 entre España e Francia que permitiu o paso das tropas francesas por España, abrindo a vía á ocupación napoleónica.
Tratado de París (1898): Tratado que pechou a guerra entre España e Estados Unidos, polo que España perdeu as súas últimas colonias (Cuba, Porto Rico, Filipinas).
UGT (Unión General de Trabajadores): Sindicato español fundado en 1888 para defender os dereitos laborais e mellorar as condicións de traballo.